Geleneksel Tırmanışın Gelenekleri

Eğitim programı dahilinde, telli ve yaylı takoz kullanımını işlemeyen, bu malzemelerle istasyon kurup emniyet alma ilkelerini göstermeyen, eminim ki hiçbir kulüp veya dernek yoktur. O eğitimi alan herkes de olaya son derece ilgiyle yaklaşır, teori paragraflarını ezberlemekle uğraşır ve hatta bu işi rüyalarının ve malzeme fetişinin bir parçası yapar. Geçen zaman içinde malzemeler konusunda “engin” bilgi sahibi olunur, üreticilere göre malzemelerin özellik ve avantajları bilinir hatta iş çığrından çıkarılıp renkli takozların ham olanlardan daha iyi yüzey sürtünmesine sahip olduğu gibi boş inanışlar bile yaratılır. Kağıt üzerinde fizik problemleri çözülür, şekil şartları en üst standartlara ulaştırılır.

“Dağcılık Eğitimi” teorisini yalayıp yutan bu başlangıç insanlarının büyük bölümü, o ilk yıllarda yakaladıkları her toplu faaliyet ve organizasyona giderler. Yurdumuz büyük dağlarına ek olarak, tırmanış bahçelerimizde düzenlenen bu şenlikler hem yeni insanlarla tanışmak hem de öğrenilen teknikleri uygulayıp, yaldır yaldır parlayan malzemeleri denemek için güzel bir fırsattır. Spor rotaların açıldığı o büyüleyici kaya yapılarının eşsiz güzelliği, spor tırmanışın kimi kaygı ve tehlikelerden arınmış zorluğuyla birleşince, insanları süratle içine çeker, büyüsüyle ve ortamıyla kendine bağlar. Limitleri esnetmek için ip, emniyet kemeri ve bir düzine arabant yeterlidir artık. O takozlar daha başlamadan sonlandırır görevlerini çoğu zaman.

Belki bu yüzdendir, insanları büyük çoğunluğu dağa gittiklerinde geleneksel tırmanıştan korkar ve çekinirler. Kısa ve zor olmayan etaplar bile insanların gırtlaklarını kurutur, kabusa dönüşür. Belki bu yüzdendir ki, onbinlerce dağcısı, binlerce spor tırmanıcısı olan bu ülkede geleneksel tırmanış rağbet görmez, yeni geleneksel rotalar parmakla sayılacak kadar az açılır, açılan rotaların tekrarları ya gelmez ya da hep aynı isimlerden gelir. Belki bu yüzdendir ki, Aladaglar’da altmış-yetmiş yıl önce açılan rotalar, süper teknik ve bilgili bu insanların çoğunun hedefi haline yıllar sonra gelebilir.

Ama geleneksel tırmanış güzeldir ve çok değerlidir!

İnsanları geleneksel tırmanıştan “geleneksel şekilde” soğutan ya da işlerini zorlaştıran birkaç bariyer ve çözüm önerileri üzerine yazmak istiyorum.

Geleneksel tırmanmak, tırmanış teknikleri ve malzemelerini iyi öğrenip bunları iyi uygulamaktan ibaret değildir. Son derece önemli olan bu temellere bilinmezleri, beklenmeyen durumları ve korkuyu da eklememiz gerekir. Ancak bu karışımın sindirimi iyi yapıldığında tırmanıcı geleneksel tırmanışın inceliklerine hakim olur ve aldığı keyfi katlayarak artırabilir. Aksi takdirde, aşırı korku uzaklaşmayı ve soğumayı getirir.

Lider tırmanışa uygun koşullarda geçmeden önce yapılması gereken en önemli işlerden birisi hiç şüphe yoktur ki, bol bol artçılık yapmaktır. Artçılık, sizin lider tırmanış yeteneklerinizi geliştirmez, sadece ortama uyum sağlamanızı, malzeme yerleşimlerini görmenizi ve olayı anlamanızı sağlar. Tecrübeli bir tırmanıcıyla çalışmak son derece güzeldir ama tabii ki her iyi tırmanıcı iyi bir eğitmen olmayabilir.

Kuşkusuz herkesin fikir birliği edeceği konu ilk lider tırmanışların son derece kolay etaplarda yapılması gerektiğidir. Bununla birlikte benim büyük ısrarım, tecrübeli kişiler için bile her fırsatta ve bol bol limitlerden daha aşağıda rotaların tırmanılması gerekliliği üzerinedir. Bu görece kolaylık size yerleştirdiğiniz malzeme üzerine yoğunlaşma şansı verir ve unutulmamalıdır ki siz ne kadar deneyimli olursanız olun kaya yapısı her zaman değişkendir ve malzeme tepkilerine hakim olabilmek gerçekten çok çalışmayı ve tırmanmayı gerektirir.

Görece kolay rotaları tırmanmak sadece malzeme yetkinliğinizi artırmaz. Aynı zamanda rota okuma, ip yönetimi ve planlama gibi konularda düşünebilmeniz için bakışlarınızı yukarıda tutabilmenizi sağlar.

Tırmanış emniyet malzemelerinin, sandığınız kadar sağlam ve güvenilir olmadığını hatırlatmak isterim. Tırmanırken yaşayacağımız hiçbir tecrübe laboratuvar şartlarında oluşmaz ve malzeme güvenlik verileri bir yana, önemli olan oları nasıl kullandığınızdır. Asla abartmayın ama tırmanırken yeterince malzeme taşıyın ve onları kullanın. Tırmanırken “yeterince” ara emniyet atmak yanlış değildir ve hayatınız için önemlidir.

Ara emniyetsiz uzun geçişlerden önce veya kilitlerden önce birden fazla ara emniyet koymaya gayret edin. Heryerde söylendiği gibi, kilit etap öncesinde iki tane süper malzeme yerleştirmek, kilit hamleler esnasında yerleştirmeye çalışacağınız yarım yamalak malzemeden çok daha iyidir.

İçgüdü ve düşünceleriniz geleneksel tırmanışta kulak vermeniz gereken en önemli cümleleri kurar. Ne emniyetçiniz, ne eğitmeniniz ne de bu yazı sizin herhangi bir tırmanış esnasında alacağınız kendi kritik kararınızdan daha doğrusunu söyleyemez. Ancak siz yerleştirdiğiniz malzemenin durumunu ve tırmanışın genel gidişatını değerlendirebilirsiniz. Dışarıdan sarfedilen teşvik dolu hiçbir söz, o zor hamle için sizi son yerleştirdiğiniz son çok iyi takoz kadar motive edemez, etmemelidir. Unutulmamalıdır ki, sizi aşağı tükürecek bir hamle her zaman vardır ve önemli olan o hamleye yaklaşırken neyi nasıl yaptığınızdır.

Lider tırmanış tekniğini yerde öğrenmek gereklidir ama bu lider tırmanışı öğrenmek değildir!

Rotayı aşağıdan bakarak başarılı şekilde analiz edebilmek kuşkusuz tecrübeyle doğru orantılıdır. Özellikle daha önce tırmanılan benzer yapılar fikir sahibi olmak açısından önemli ipuçları verirken, tırmanıcıların çok büyük bir yüzdesinin rotayı aşağıdan yorumlama konusunda bocaladıklarını görürüz. Rotayı analiz edebilmek sadece çürüklük ve gerekli malzeme açılarından bakabilmekten ibaret değildir. Kimi etaplar, doğru malzeme bilgisini ve sağlamlık fikrini son derece doğru ve süratli şekilde verir, rotanın kilidi son derece bariz olabilir ve tırmanıcıya gayet mümkün görünebilir. Ancak, aynı rotanın devamlı zorluğu ve dinlenme noktaların kıtlığı, analizi yapan tırmanıcıyı beklediğinden çok zor durumlara sokabilir. Çok ip boylu rotaların genel zorluk yorumlamalarını bir kenara bırakırsak, altına geldiğimiz her bir tek ip boyu için bu analizlerin tekrar yapılması gereklidir. Unutulmamalıdır ki çok büyük dertler için bile 10 metre yeterli olabilir.

Tırmanış ipini yönetmek, şirket yönetmeye benzer. Şirket çalışanlarını aynı ortak ana hedefe yöneltmek nasıl önemliyse, ipinizin doğrultusunu koruyabilmek de o kadar önemlidir. Sizi aşağı bağlayan ip yumuşak başlılıkla size itaat etmeli, bir dediğinizi iki etmeden gösterdiğiniz yöne gidebilmelidir. Dolayisiyla ara emniyet atarken iyi düşünülmeli ve yerine göre uzun ara bantlar kullanılmalıdır.

Nurettin Özcan